Science and Technology Archives | Education Patra

Science and Technology

Featured posts

तारा विस्फोटन भएपछि के भयो? ३७ वर्षपछि बल्ल खुल्यो रहस्य

तारा विस्फोटन भएपछि के भयो? ३७ वर्षपछि बल्ल खुल्यो रहस्य

Main News, Research and Innovation, Science and Technology
पल्लब घोष, विज्ञान संवाददाता - ब्रह्माण्डमा भएको एउटा चर्चित विस्फोटनसँग सम्बन्धित रहस्य खुलेको वैज्ञानिकहरूले बताएका छन्। सन् १९८७ को फेब्रुअरी महिनामा हाम्रो आकाशगङ्गाबाट नजिकै रहेको तारापुञ्जमा एउटा तारा विस्फोटन भएको देखिएको थियो। त्यस क्रममा १० करोडवटा सूर्यको शक्ति जति उज्यालो निस्किएको पृथ्वीबाट धेरै महिना देखिएको थियो। तारा विस्फोटन हुँदा यति धेरै भग्नावशेष निस्किएको थियो कि शक्तिशाली टेलिस्कोपहरूले त्यहाँ के बाँकी रह्यो भन्ने पत्ता लगाउनै सकेनन्। अहिले वैज्ञानिकहरू उक्त विस्फोटनबाट 'न्यूट्रन तारा' बनेको र त्यो निकै सघन भएको निष्कर्षमा पुगेका छन्। उनीहरूका अनुसार त्यो ताराको एक चम्चाजति अंश एक करोड टनजति गह्रुँगो छ। ४०० वर्षमा देखिएको पहिलो घटना अनुसन्धानकर्ताहरूको टोलीले उक्त "हत्याको रहस्योद्घाटन" गरेको 'बीबीसी स्काई एट नाइट'की प्रस्तो
भारतले सूर्यको अध्ययन गर्न‘सोलार मिसन’ स्याटेलाइट प्रक्षेपण गर्ने

भारतले सूर्यको अध्ययन गर्न‘सोलार मिसन’ स्याटेलाइट प्रक्षेपण गर्ने

Main News, Research and Innovation, Science and Technology
नयाँ दिल्ली : भारतीय अन्तरिक्ष अनुसन्धान सङ्गठनले यसै महिना पहिलो सोलार मिसन आदित्य–एल१ स्याटेलाइट प्रक्षेपण गर्ने योजना बनाएको सरकारी प्रसारक अल इन्डिया रेडियो (एआईआर) ले बुधबार जनाएको छ। सूर्यको अध्ययन गर्ने यो पहिलो अन्तरिक्षमा आधारित भारतीय अभियान हुनेछ। उक्त स्याटेलाइटले सौर्य वायुमण्डल, सौर्य चुम्बकीय आँधी र पृथ्वी वरपरको वातावरणमा यसको प्रभावको अध्ययन गर्न सातवटा उपकरण बोक्नेछ। पृथ्वीबाट करिब १५ लाख किलोमिटरको दूरीमा रहेको सूर्य र पृथ्वीको ‘लाग्रान्ज प्वाइन्ट–१ (एल१)’ को चारैतिर ‘हलो कक्ष’मा पुग्न अन्तरिक्ष यानले पृथ्वीको करिब १०९ दिन लाग्नेछ। यसअघि नै अगस्टको ५ तारिखमा चन्द्रयान–३ चन्द्रमाको कक्षमा पुगिसकेको छ। चन्द्रयानलाई अगस्ट २३ मा चन्द्रमाको सतहमा अवतरण गराउने भारतीय वैज्ञानिकहरूको तयारी छ। भारतले चन्द्रयान–३ चन्द्रमाको दक्षिणी ध्रुवमा अवतरण गराउने उद्देश्यसहित
आर्थिक अभाव झेल्दै सामुदायिक विद्यालय: शिक्षामा घट्दै सरकारी बजेट

आर्थिक अभाव झेल्दै सामुदायिक विद्यालय: शिक्षामा घट्दै सरकारी बजेट

Main News, Science and Technology, Special News Highlights
एजुेकशनपत्र, धनगढी। सुदूरपश्चिमका सामुदायिक विद्यालय आर्थिक अभाव झेल्दै आएका छन्। सामुदायिक विद्यालयले कक्षाकोठा अभाव, शिक्षक दरबन्दी, शैक्षिक सामग्रीलगायत समस्या भोग्दै आएका छन्। विद्यालयमा आवश्यकता अनुसार कक्षाकोठा, शिक्षक दरबन्दी, शैक्षिक सामग्री नहुँदा सुदूरपश्चिमका सामुदायिक विद्यालयले शैक्षिक गुणस्तर सुधार गर्न नसकेको बताइन्छ। यो समस्या सहरी क्षेत्रभन्दा ग्रामीण भेगका सामुदायिक विद्यालयले बढी समस्या भोग्दै आएका छन्। अहिले मुलुकमा तीन तहका सरकार रहेका छन्। तीन वटै तहका सरकारले शिक्षामा लगानी गर्दै आए पनि समस्या ज्युँका त्युँ देखिँदै आएका छन्। सरकारले निःशुल्क शिक्षा घोषणा गरे पनि सामुदायिक विद्यालयले विभिन्न बहानामा अभिभावकबाट शुल्क लिँदै आएका छन्। सुदूरपश्चिम प्रदेश सरकारको चालु आर्थिक वर्ष २०८०/८१ का लागि २९ अर्ब २६ करोड ५९ लाख ३२ हजार रुपियाँ बजेट असार १ गते सार्वजनिक
शिक्षा मन्त्रालयले छान्यो मुलुकभर १९७ वटा उत्कृष्ट सामुदायिक विद्यालय

शिक्षा मन्त्रालयले छान्यो मुलुकभर १९७ वटा उत्कृष्ट सामुदायिक विद्यालय

Main News, School Education, Science and Technology
काठमाडौँ, असार १० गते । शिक्षा मन्त्रालयले मुलुकभरका सामुदायिक विद्यालयमध्येबाट १९७ वटा उत्कृष्ट विद्यालय छनोट गरेको छ। मुलुकभरिका करिब २८ हजार सामुदायिक विद्यालयमध्येबाट शैक्षिक, भौतिक तथा प्रशासनिक सुधारका क्षेत्रमा उत्कृष्ट काम गरेका ती विद्यालय छनोट गरिएको हो। छनोटमा परेका विद्यालयलाई शिक्षा तथा मानव स्रोत विकास केन्द्रमार्फत पाँच लाख रुपियाँका दरले आर्थिक सहायता उपलब्ध गराउने छ। हरेक जिल्लाको एक निर्वाचन क्षेत्रबाट एउटाका दरले १६५ वटा विद्यालय छनोट गरिएको मन्त्रालयले जनाएको छ। त्यसबाहेक हरेक महानगरपालिका र उपमहानगरपालिकाभित्रबाट थप दुई वटाका दरले यस्ता विद्यालय छनोट गरिएको छ। मुलुकभर पाँच महानगरपालिका र ११ वटा उपमहानगरपालिका छन्। शिक्षा तथा मानव स्रोत विकास केन्द्रका महानिर्देशक चूडामणि पौडेलले उत्कृष्ट घोषित प्रत्येक विद्यालयलाई पाँच लाख रुपियाँका दरले आर्थिक सहायता उपलब
सरकारले अनुसन्धान, नवप्रवर्तन अविष्कारका लागि एक अर्ब रुपैयाँको छुट्टै कोष स्थापना गर्ने

सरकारले अनुसन्धान, नवप्रवर्तन अविष्कारका लागि एक अर्ब रुपैयाँको छुट्टै कोष स्थापना गर्ने

Main News, Science and Technology, Top Feature News
एजुकेशनपत्र, काठमाण्डौं । सरकारले अनुसन्धान, नवप्रवर्तन अविष्कारका लागि एक अर्ब रुपैयाँको छुट्टै कोष स्थापना गर्ने भएको छ । आगामी आवको बजेट प्रस्तुत गर्दै अर्थमन्त्री प्रकाशशरण महतले प्रदेश र स्थानीय तहलाई कोषमा रकम जम्मा गर्न प्रोत्साहित गरिने बताएका छन् । नवप्रवर्तन, अविष्कार र अनुसन्धानसम्बन्धी कार्यमा समन्वय गर्न शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयमा छुट्टै एकाइ स्थापना गरिनेछ । त्यस्तै, नवप्रवर्तन र उद्यमशीलता प्रवद्र्धन गर्न स्टार्टअप इकोसिस्टम विकास गरिने भएको छ । उद्यमशील सोच र संस्कृतिको विकास एवं उद्यमशील सोचलाई व्यवसायमा रूपान्तरण गर्न काठमाडौंमा इन्क्युबेसन सेन्टर सञ्चालन गरिने बजेटमा उल्लेख गरिएको छ । स्टार्टअपलाई प्रोत्साहन गर्न सरकारले १ अर्ब २५ करोड रुपैयाँ बजेट छुट्याएको छ । साथै, भेन्चर क्यापिटल र प्राइभेट इक्विटी फन्डलाई स्टार्टअपमा लगानी गर्न प्रोत्साहित गरिने
सरकारको प्राथमिकतामा परेन विज्ञान तथा प्रविधि

सरकारको प्राथमिकतामा परेन विज्ञान तथा प्रविधि

Main News, Science and Technology, Special News Highlights
"सरकारले शुक्रबार सार्वजनिक गरेको १ सय ८८ बुँदाको नीति तथा कार्यक्रममा विज्ञान र प्रविधिलाई एउटा बुँदामा मात्रै सीमित गरेर औपचारिकता दिएको नेपालका वैज्ञानिकहरूले गुनासो गरेका छन् ।" गोविन्द पोखरेल, काठमाडौँ  । विज्ञान तथा प्रविधिलाई नसमेट्ने सरकारी नीतिले यस वर्ष पनि निरन्तरता पाएको छ । दलका घोषणा पत्रहरूमा विज्ञान, प्रविधि र नवप्रवर्तनलाई जोड्ने प्राथिमकता दिए पनि नीति तथा कार्यक्रममा विज्ञानलाई नसमेटेको पाइएको छ । सरकारले शुक्रबार सार्वजनिक गरेको १ सय ८८ बुँदाको नीति तथा कार्यक्रममा विज्ञान र प्रविधिलाई एउटा बुँदामा मात्रै सीमित गरेर औपचारिकता दिएको नेपालका वैज्ञानिकहरूले गुनासो गरेका छन् । सरकारले शुक्रबार सार्वजनिक गरेको १ सय ८८ बुँदाको नीति तथा कार्यक्रममा विज्ञान र प्रविधिलाई एउटा बुँदामा मात्रै सीमित गरेर औपचारिकता दिएको नेपालका वैज्ञानिकहरूले गुनासो गरेका छन् । न
विचार, ब्रेन र विज्ञान

विचार, ब्रेन र विज्ञान

Science and Technology, Thought/Blog
ओम बाँनिया । मनोविज्ञान भन्छ, विचार प्रकाशभन्दा पनि अधिक वेगवान छ, अति सूक्ष्म र बलवान छ । प्रकाशको गति १ लाख ८६ हजार माइल प्रतिसेकेन्ड भएझैं विचारको गति १ लाख ९२ हजार माइल प्रतिसेकेन्ड छ । तर, कतिपय मनोवैज्ञानिकको मत छ कि विचारको गतिको कुनै सीमा छैन । यसको गति असीमित छ । जस्तो कि विचारमा शून्य सेकेन्डमा बुटवलबाट काठमाडौं पुग्न सकिन्छ । शून्य सेकेन्डमा नै बुटवलबाट अमेरिका पुग्न सकिन्छ । वैज्ञानिक प्रयोगद्वारा नै यो सिद्ध भएको छ कि मानिसका लागि विचार शक्ति यस संसारको सबैभन्दा शक्तिशाली ऊर्जा हो । विचारले नै मानिसको शारीरिक ढाँचा, हालचाल, रंगढंग, आचारण तथा चरित्र निर्धारित गर्छ । त्यसैले भन्न सकिन्छः मानिस आफैं आफ्नो चरित्र निर्माता हो । त्यसैले यस ऊर्जालाई आफ्नो हितमा सदुपयोग गरेर मस्तिष्क शक्ति तथा मानसिक शक्ति बढाएर चामत्कारिक कार्य गर्न सकिन्छ । असम्भवलाई पनि सम्भव बनाउन सकिन्छ । व
सुरक्षित समाज निमार्णमा सुचना प्रविधिको भूमिका

सुरक्षित समाज निमार्णमा सुचना प्रविधिको भूमिका

ICT News, Science and Technology, Special News Highlights, Thought/Blog
काठमाडौं । सूचना तथा सञ्चार प्रविधिको विकास र विस्तारले विश्व अहिले एक सानो गाउँमा रुपान्तरण हुन पुगेको छ । विश्वका जुनकुनै स्थानमा बस्ने नागरिक सूचना र सञ्चार प्रविधिको प्रयोगबाट वञ्चित हुनु परेको छैन । यसको प्रयोगमार्फत प्राप्त हुने विभिन्न सेवाका अतिरिक्त यो प्रविधि सुशासनको प्रत्याभूत गर्न सहयोगी भइरहेको छ । विश्वव्यापी रुपमा सूचना प्रविधिको बढ्दो प्रयोगले सामाजिक अन्तरक्रिया, सार्वजनिक सेवा तथा सूचना प्रवाहका माध्यमले भूगोलरहित समाजको निर्माण गर्न सहयोग गरेको छ । यसले निम्न वर्गको मानिसलाई सूचनाको हक र पहुँचमा स्थापितसमेत गरेको छ । ज्ञान र सीप सिक्न सक्ने सम्भावनाहरुका ढोका खोलिदिएको छ । सूचना तथा सञ्चार प्रविधि आम मानिसको स्वार्थरहित अनन्य सहयोगी मित्र साबित भएको छ । यसको सही सदुपयोगले मानिसको जीवनमा अतुलनीय रुपान्तरण ल्याएको छ भने यसको दुरुपयोगले कति मानिसलाई समाप्त बनाएको पनि छ ।
विश्वमा माइक्रो चिप्सको हाहाकार, ताइवानको एकाधिकार

विश्वमा माइक्रो चिप्सको हाहाकार, ताइवानको एकाधिकार

International, Science and Technology
एजुकेशनपत्र । कोरोना महामारीबीच माइक्रो चिपको माग ह्वात्तै बढ्यो, जसको आपूर्तिमा दुई वर्षपछिसम्म पनि सुधार हुन सकेको छैन । सन् २०२२, अक्टोबरमा विश्वकै ठूलो कार निर्माता कम्पनीले एउटा गम्भीर समस्या भोग्नुर्‍यो । स्विडेनको लग्जरी कार ब्रान्ड भोल्भोले एक हप्ता कम्पनी बन्द गर्ने घोषणा गर्‍यो । जापानको टोयोटा कार कम्पनीको अवस्था पनि यस्तै भयो । उसले उत्पादन लक्ष्य घटाउनुपर्‍यो । यसको कारण गाडीको माग कम भएर होइन, कार निर्माणमा प्रयोग हुने सेमिकन्डक्टर अर्थात् माइक्रो चिप हो । कोरोना महामारीबीच माइक्रो चिपको माग ह्वात्तै बढ्यो । बढ्दो मागलाई पूरा गर्न मुस्किल भयो । तर, त्यसको दुई वर्ष पनि सेमिकन्डक्टर आपूर्तिमा अझै सुधार हुन सकेको छैन । माइक्रो चिप बनाउने प्रमुख देश ताइवान हो । अहिले अमेरिका र चीनले पनि यसको उत्पादनमा अर्बौं डलर लगानी गरिरहेका छन् । दक्ष चिप : माइक